KerstMis

Kerst is ineens kerstMIS als er iemand niet meer is…

Deze rijmregel is niet van mezelf. Hij zou van Merel Morre kunnen zijn of van Tanja Helderman, die allebei zo prachtig kunnen dichten. Ik heb er nog op gegoogeld, maar kon de bron niet achterhalen.

De tekst stond op de kaarten, die ik dit jaar heb laten maken om naar de nabestaanden te sturen van de mensen, van wie ik dit jaar de uitvaart mocht begeleiden.

Het waren er weer een heleboel – de mannen in de meerderheid. En ja, er zaten ook coronadoden bij. Een van ‘nog maar’ 58. Twintig jaar geleden had ik die twee woorden er waarschijnlijk niet voor getikt, maar nu ik zelf die leeftijd al heb overschreden, is het ‘nog maar’. Drie weken eerder nog een kerngezonde vent, die regelmatig met de fiets naar zijn werk ging – toch 25 kilometer verderop.

Ik denk aan de gesprekken met zijn vrouw en zijn twee zonen – buiten, aan de terrastafel, op afstand van elkaar.

Ik denk ook aan de uitvaarten helemáál op afstand. Geregeld door de telefoon, via beeldbellen, facetime. Toch gek, als je dan de nabestaanden pas in levenden lijve ziet tijdens de uitvaart.

Mijn gedachten gaan terug naar de eerste corona-uitvaart met slechts twaalf mensen in de verder lege aula. Broers en zussen van de overledene – allemaal op leeftijd – durfden niet te komen. Een kleindochter ging achterin de aula zitten, ver weg van haar ouders en haar zus. Uit angst om ook besmet te worden.

Ik denk aan de erehagen, waar ik voor de rouwauto uitgaand, doorheen mocht stappen. Kippenvelmomenten, die het gemis van een grote drom mensen in een kerk of een aula voor de nabestaanden een stuk draaglijker maakten.

Vijfennegentig jaar was de oudste overledene dit jaar, 27 de jongste. Dat was Nikky, ik kan haar naam wel noemen, want er stond op de dag van de uitvaart een groot interview met haar in de krant. Een zelfgekozen dood, omdat ze de monsters in haar hoofd niet langer te lijf wilde gaan. Omdat ze moegestreden was, niet meer verder wilde. Hoe dapper om haar ouders en zus niet met de gruwelijke herinnering van een zelfdoding op te zadelen, maar te kiezen voor euthanasie. Haar afscheid was mooi, de weken eraan voorafgaand – door haar ouders en zus prachtig ingevuld- eveneens, ondanks alle beperkingen.

Ik sta weer even stil bij de oudere mensen die hun partner verloren. Met hen heb ik het altijd ’t meest te doen. Net in de jaren dat je elkaar het meest nodig hebt, omdat de lichamelijke gebreken zich dan in een snel tempo aanbieden, moet je alleen verder… En ja, dan kun je kinderen hebben en ja, die kunnen heel lief en betrokken zijn, maar met je kinderen deel je andere dingen dan met je partner.

Wat had ik ze graag een dikke knuffel gegeven, een arm om hen heen geslagen. En soms heb ik het, ondanks het verbod, toch gedaan…

Al die mensen heb ik een kaart gestuurd. Om ze een hart onder de riem te steken. Omdat het gemis met kerst nog altijd een graadje erger is.

Uit: Salut! online, december 2020