Foto's vol liefde

De fotoseries voor de uitvaarten die ik begeleid, maak ik nooit zelf. Die laat ik maken. De reden? De foto's achter elkaar zetten, lukt me nog wel. Maar de foto’s synchroon laten lopen met de muziek, dat blijft een probleem. Bovendien: het is nogal een werk, vooral als de foto’s slecht worden aangeleverd: met witte randjes, scheef ingescand, slecht gefotografeerd, rode ogen en noem maar op. De tijd die ik daarmee kwijt ben, kan ik beter besteden aan een goed draaiboek of een mooie levensloop.

En daarom schuif ik dat werk op het bordje van mensen die er beter in thuis zijn dan ik, die het bovendien leuk vinden om te doen en die vakwerk afleveren.

Maar voordat ik de foto’s doorstuur, bekijk ik ze eerst zelf. En elke keer opnieuw opent dat een boek voor mij. Natuurlijk heb ik dan al een beeld van de overledene, wie hij (voor het gemak kies ik maar voor de hij-vorm) was, wat voor werk hij deed, over zijn jeugd, het leven, de rugzak die hij droeg – altijd weer gevuld met een breed scala aan verhalen.

Maar de persoon gaat pas echt voor mij 'leven' als ik door de foto’s ben gewandeld. Zwart-wit foto’s uit zijn jeugd, als de personen wat ouder zijn vaak foto’s van grote gezinnen. Gezinnen van meer dan tien kinderen. Ik probeer me dan voor te stellen hoe dat moet zijn geweest. Hoeveel aardappelen heeft die moeder elke dag moeten schillen? Hoe kreeg ze zoveel mondjes gevoed en hoeveel aandacht kon ze geven aan ieder kind afzonderlijk? Hoe vaak zijn ze schoot genomen, geknuffeld?

Schoolfoto’s passeren de revue, de tienertijd, nozems op brommers met lange haren, dames met dotten. Dan komen de trouwfoto’s. Ik zie de trends veranderen. Vanaf de late jaren vijftig worden de bruidsjurken wit. Daarvoor waren ze vaak ecru of zelfs zwart. In de jaren zeventig maken de sluiers plaats voor hoeden.

De kleurenfoto’s komen. Van kleine kinderen. Moeder uitgeteld in een bed, net na de bevalling. Wiegjes met kanten bekleding. De vakantiefoto’s. Auto’s met caravans, tenten. De eerste generatie die op vakantie ging. Vaak in eigen land, later wat verder weg.

Jubilea, zilveren bruiloften, gouden bruiloften, afscheid van het werk, de komst van kleinkinderen.

Hele levens trekken in drie of vier series aan mij voorbij. Levens die lang niet altijd gemakkelijk waren. Sommige mensen torsen wel een heel zware bepakking.

De foto’s tonen de vergankelijkheid van het leven. Bloemen verwelken, scheepjes vergaan… Het schooljongetje met de appelrode wangen is ineens een opa met rollator. Het meisje met de modieuze hotpants een oude dame met dun haar.

Maar wat de foto’s vooral laten zien is liefde, heel veel liefde. Liefde tussen jonge stellen, liefde voor pasgeboren baby’s, voor kleine kinderen, voor de oudere generaties, opa’s en oma’s.

Natuurlijk, omdat de liefde meer wordt gefotografeerd dan het verdriet en de ellende. En dat is maar goed ook, want van zo’n laatste ode aan het leven moeten vooral de mooie momenten blijven hangen.

Ik kijk naar de foto’s van een man die de laatste vijftien jaar van zijn leven in het land van de vergetelheid vertoefde. Zijn trouwfoto – twee jonge mensen, vol verwachtingen van de toekomst. En plaatjes van de laatste jaren: de bruid van toen die haar verrimpelde handen in die van hem legt. Hij in een rolstoel, wezenloos voor zich uit starend. Zij vol compassie naar hem toegebogen.

Over liefde gesproken… Het zijn die foto’s die mij het meest ontroeren, elke keer opnieuw.