Luisteren

Ik kan goed luisteren. Vind ik zelf… Maar ik ben nóg beter in vragen stellen. Hoe kan het ook anders als je daarmee al meer dan dertig jaar je boterham verdient? Maar soms ben ik té, aldus de dochters. Als ik bijvoorbeeld nieuwe vrienden en vriendinnen het hemd van het lijf vraag. ‘Zeg mam, het is geen interview….’ Of als ik alles wil weten van mensen die we op vakanties ontmoeten. Interesse noem ik dat. Maar de dochters vinden me vooral nieuwsgierig. Nou vooruit, ik weet het gewoon graag… Dat luisteren een vak apart is, mocht ik twee weken geleden weer eens ervaren. Ik was uitgenodigd om de eerste lesdag van de training 'Begeleiden bij rouw en verlies' bij te wonen. Er was een gaatje gevallen en omdat docente Nellie Wijffelaars graag in tweetallen werkt, stuurde ze me een berichtje via Facebook: of ik erbij wilde zijn? Als journaliste mocht ik Nellie een paar keer interviewen en sindsdien houden we – mede dankzij Facebook – contact. Já dat wilde ik wel. Van zo’n dag steek je nog allicht iets op. Nellie begon met vertellen hoe belangrijk het is om er alleen maar te zijn als mensen aan het laatste eindje van hun leven zijn gekomen of als ze met een zwaar verlies te kampen hebben gehad. Gewoon er zijn én luisteren. Ze haalde in dat verband het verhaal aan van Elisabeth Kübler-Ross, een fenomeen als het om rouwverwerking gaat. Die zat ooit aan het bed van een stervende man, die haar zijn verhaal vertelde. Dát wat hij nog wilde zeggen. Elisabeth verstond niets van wat hij zei, hij sprak een voor haar onbekende taal. Het enige wat ze deed was knikken en af en toe een keer ‘uhuh’ zeggen. Maar de man was zijn verhaal kwijt en dat luchtte op. Vervolgens moesten wij in tweetallen aan de slag. Vertel iets wat je zwaar ligt aan de ander. Vijf minuten lang, zónder onderbroken te worden. Een jonge vrouw uit Utrecht vertelde mij haar verhaal. Over verlies, rouw, verwerking. Ik voelde de vragen op mijn tong branden. Hoe, waarom, waar, wanneer? Ze wilden ontsnappen tussen de spleetjes van mijn tanden, maar ik slikte ze een voor een weer in. Ik merkte dat de vrouw soms even stiI viel, maar vervolgens

zelf de draad weer oppikte, nieuwe wegen insloeg en gaandeweg toch een aantal vragen beantwoordde. Vervolgens vertelde ik de vrouw over een periode in mijn leven die ik anders zou invullen als ik het nog eens mocht overdoen. Ik was er te weinig voor iemand, omdat ik me te veel door een ander geregisseerd voelde. Ik koos toen voor de makkelijkste weg: ik sloot de deur. Ze luisterde, we keken elkaar in de ogen en ik vertelde wat ik nog maar aan weinig anderen heb verteld. Het viel me op hoeveel je kunt kwijt kunt in vijf minuten, als je niet wordt onderbroken en hoeveel je al pratende zelf verklaart, beredeneert, oplost… Na afloop namen er twaalf mensen opnieuw plaats in de kring. Heel veel ijs was gebroken. Ik bespeurde opluchting, begrip, herkenning – wat op een bijzonder prettige manier de sfeer op de rest van de dag inkleurde. Luisteren, minder vragen stellen. Ik ga toch eens proberen om het wat vaker te doen…